مهمترین گونه های گیاهی بانه ( بخش اول ):
گیاهانی که با هر بهاری که فرا می رسد به آسانی در دسترس همگان قرار می گیرند، تاقوت لایموت ، موجوداتی که در این عرصه ها زندگی می کنند و به ویژه ساکنان اطرافش را فراهم نمایند .
بنابراین یاد و نامی از این فصل زیبا را، با گیاهان خوراکی و دارویی آن مرور خواهیم کرد و در مراحل بعدی فواید و ارزش و اهمیت این منابع را بیان خواهیم کرد. باشد با توجه به ارزشهای والایی که در حیات اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی ما ایفاد می نمایند، بیش از پیش مورد توجه همگان قرار گیرند و یا اگر تعدادی با بی مهری در تخریب و نابودی این منابع گام بر میدارند، ما به عنوان پاسداران این منابع که حیات همه موجودات به گیاهان وابسته است ، آنها را به عمل خود آگاه نماییم زیرا حیات و پایداری همه ما فقط و فقط به این منابع که از طرفی نیازها و تولیدات ما را فراهم می نمایند ، و از طرف دیگر هوای پاک و آب روان را جاری می سازند و خاکی که مهد تمدن ما بر قامت آن شکل گرفته است. همه و همه به منابع طبیعی ما بستگی دارند.
گیاهان خوراکی :
گیاهان جزو اولین مواد خوراکی قابل دسترس برای انسانهای اولیه بوده است. هر چند که قبل از انسانها انواع گونه های جانوری علفخوار از آنها استفاده نموده اند. ارزش و اهمیت گونه های گیاهی در سطح جهانی با توجه به اینکه بعضی از انواع آنها مانند گندم ، جو ، سیب زمینی ، ذرت ....اهلی شده یا گوشت های قرمز و سفید همه و همه ماحصل گیاهان بوده و قوت لایموت انسانها و دیگر موجودات را در سطح جها نی تامین می نمایند .بنابراین توجه خاصی به اینگونه منابع باید داده شود زیر تمامی کالاهای استراتژیک به گیاهان بستگی دارند.
بنابراین داشتن اطلاعات اولیه ای در این زمینه می تواند ما را در نگهداری بیشتر از این منابع خدادادی راهنمایی نماید.
نامگذاری گونه های گیاهی:
بطور کلی از روزی که بشر استفاده از گیاهان را مورد توجه قرار داده ، ناچار بوده به خاطر تنوع و فراوانی گونه های گیاهی وتفکیک آنها از همدیگر، آنها را نامگذاری نمایند. نامگذاریهای اولیه محلی و بسیار ساده بوده اند. با افزایش جمعیت های انسانی بهره برداری از آنها از رونق بیشتر برخوردار گردیده است. از طرفی هر گونه ای در بین مردمان هر منطقه دارای اسامی محلی خاصی بوده و بنابراین می توان اعلام کرد که هر گونه بسته به تعدد مناطق مختلف دارای اسامی مختلفی بوده است. این گوناگونی سردرگمی های فراوانی را در بین ساکنان یک فلات پدید آورده است. از طرفی در سطح هر حکومت یا کشوری دارای اسامی متنوع و مختلف بوده است. مانند درخت قزوان که در بانه با این نام خوانده می شود. در سایر شهرهای کردنشین وه ن ، وه نوش داربنیشت ، داربن ،قسوان، قسقوان...... در سایر نقاط ایران دارای بیش از 20 نام محلی است و در سطح ایران بیش از 25 نام مانند پسته وحشی ، بن، بنه ، رقه وه ن ، ونه، داره بن، کلنگ وینجه، کله ون ، چاتلانقوش ، شاتلانقوش ، چاتلانقو، چاتانقوز، چتانگوش ، سقز، سقز تلخ، فستق ، گوان ، گوانه ، بستکی ، پسته کوهی والی آخر گفته می شود.
با توجه به دارا بودن بیش از 25 نام برای یک گونه در سطح کشوری مانند ایران ببینید این شیوه نامگذاری چه مشکلاتی را در بر می گیرد. لذا یک نام کلی برای آن در سطح ایران می تواند بخشی از پیچیدگی های کنونی را مرتفع نماید. بهر حال بعد از سالها مطالعه نام کلی بنه در سطح ملی برای آن انتخاب گردید. بنابراین دانستن نام محلی ، منطقه ای و ملی این تشتت را تا حدودی کاهش می دهند .
اما کشورها می توانند در مقابل نام لاتین هر گیاه نام فارسی و نام محلی آنرا بیان نمایند تا با جامعیت کاملی بتوان آنرا در ابعاد محلی تا جهانی به آسانی بیان کرد.
لیست گونه های خوراکی منطقه بانه :
در لیست گونه های مهم منطقه بانه ماهم ابتدا با نام محلی بعد فارسی آن و نهایتاً نام علمی آن که در سطح جهان پذیرفته شده ،اقدام گردیده است.
در باره ارزش و اهمیت گونه های گیاهی با توجه به کاربردهای مختلف آنها در ابعاد خوراکی ، دارویی، صنعتی و علوفه ای و از همه مهمتر در ابعاد حفظ آب و خاک در بخش های بعدی صحبت خواهد شد.
بنابراین در این بخش صرفا با نام تعداد کمی از گیاهان منطقه بانه که مورد توجه قرار گرفته اشاره خواهد شد. زیرا تعداد نهایی گونه ها ی منطقه بانه به بیش از چند صد گونه گیاهی خواهد رسید . زیرا شرایط اقلیمی و خاکی منطقه بانه برای رشد و نمو غالب گونه ها ی گیاهی بیش از غالب مناطق کشوری است.
در جدول زیر سعی شده بر اساس حروف الفبا و نام های کردی ، فارسی و لاتین با نام گونه ها آشنایی اولیه پیدا نمایید .
نکته قابل توجه اینکه به نظر میرسد در زبان کردی غالب گونه ها دارای اسامی خاصی هستند، که هنوز در بین فارس زبانان چنین نامگذاریهایی صورت نگرفته باشد. توجه به اسامی کردی و فارسی، گویای غنای زبان کردی را در گیاه شناسی به وضوح نشان می دهد.
هر چند اطلاعات ارائه شده ، ممکن است دارای نواقصی باشد اما از همشهریان می خواهیم نظرات خود را اعلام تا نواقص آن برطرف گردد.
برخی گونه های مهم با کاربرد های فراوان در منطقه بانه را می توانید از اینجا دریافت کرده و مطالعه نمائید.
بازنشسته مرکز تحقیقات جنگلها و مراتع استان کردستان است.محمد فتاحی 9 جلد کتاب را در زمینه جنگلهای زاگرس در کارنامه خود دارد.محمد فتاحی لیسانس و فوق لیسانس خود را از دانشگاه تهران در رشته مهندسی جنگلداری در سالهای 1355 و 1359 اخذ نموده است.
لیست پست های محمد فتاحی